Creative Commons(CC), 2001 yılında Duke Universitesi’nde Center for the Public Domain kuruluşunun desteğiyle başlayan ve aralarında birçok sanatçı ve entellektüellerin bulunduğu bir grup tarafından telif hakları alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş kar amacı gütmeyen bir oluşumdur.(1)
Telif hakları alanında, alışılagelmiş “all rights reserved” yerine, “some rights reserved” sloganıyla yola çıkan Creative Commons(CC) halen 50’ye yakın ülkede faaliyette olup Türkiye temsilciliği İstanbul Bilgi Üniversitesi bünyesinde Bilişim Teknolojisi Hukuku Merkezi ve Bilgisayar Bilimleri Bölümü tarafından yürütülmektedir.(1)
Creative Commons, eser sahiplerine farklı paylaşım şartları içeren 6 ayrı lisans sunmaktadır. Creative Commons tarafından hazırlanıp, üye ülkelerdeki temsilci kuruluşlarca ilgili hukuka göre uyarlanan bu lisanslar altında kamuya sunulan eserlerin çoğaltılması ve paylaşımı, lisansta belirlenen şartlar dahilinde, hukuka uygun hale gelir. Bu sebeple Creatvie Commons lisansıyla yayınlanmış bir eser, insanlığın ortak kültür ve bilgi dağarcığına karşılıksız bir katkıdır.(1)
Creative Commons tarafından hazırlanıp, üye ülkelerdeki temsilci kuruluşlarca ilgili hukuka göre uyarlanan bu sözleşmeler, özellikle sayısal platformda eserlerin izinsiz kopyalanması konusunda yaşanan hukuki kaosa değişik bir bakış açısıyla yaklaşmaktadır. Sahibi tarafından Creative Commons lisans sözleşmesi altında kamuya sunulan eserler, ticaret dışı amaçlar için kullanımını destekleyerek (nc ile işaretlenmiş modellerde), internetin alışveriş kanalı yerine gerçek bir bilgiye erişim platformu haline gelebilmesi yönünde tamamen bağımsız ve gönüllü katkı anlamına gelmektedir.(2)
21. yüzyıla kadar telif haklarında alışılagelmiş "tüm hakları saklıdır" yerine, "bazı hakları saklıdır" sloganıyla yola çıkan Creative Commons, gelişmiş batı ülkelerinin yanı sıra Ürdün, Malta, Meksika ve İsrail’in de bulunduğu 40’a yakın ülkede faaliyettedir.(2)
PICASA
Picasa web sitesindeki fotoğraflarınızi Creative Commons lisansı ile bir başkası tarafından üzerinde işlem yapıp yapamayacağına veya işlerinizi paylaşıp paylaşmayacağına karar vererek; fotoğraflarınız üzerinde yaratıcı denetime sahip olabilirsiniz. Creative Commons ile değişik lisanslama seçenekleri arasından seçim yapabilirsiniz. Örneğin, resimleri paylaşmayı tercih edebilir ancak bu resimlerin yeniden karıştırılmasını veya ticari amaçlar için kullanılmasını engelleyebilirsiniz.(3)
LİSANS TÜRLERİ(6)
Creative Commons'un eser sahibinin isteğine uygun olabilecek değişik lisansları mevcuttur.(2)
| Lisansın kısa adı | Şartlar | Lisansın logosu | Açıklaması |
|---|---|---|---|
| by-nc-nd |
|    | Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz. Sağlanması gereken üç şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin hiçbir kopyası ya da eserden üretilmiş yeni eserlerin hiçbirisinin ticari ortamda kullanılmaması. Üçüncüsü, esere dokunulmaması ve özgünlüğünün korunması. |
| by-nc-sa |
|  | Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz, üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz. Sağlanması gereken üç şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin hiçbir kopyası ya da eserden üretilmiş yeni eserlerin hiçbirisinin ticari ortamda kullanılmaması. Üçüncüsü, eserin tüm kopyalarında ya da eserden üretilmiş yeni eserlerde de aynı lisansın kullanılmaya devam edilmesi. |
| by-nc |
| | Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilir ve üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz. Sağlanması gereken iki şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin hiçbir kopyası ya da eserden üretilmiş yeni eserlerin hiçbirisinin ticari ortamda kullanılmaması. |
| by-nd |
| | Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilir ve ticari amaçla kullanabilirsiniz. Sağlanması gereken iki şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, esere dokunulmaması ve özgün halinin korunması. |
| by-sa |
| | Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz, üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz, ticari amaçla kullanabilirsiniz. Sağlanması gereken iki şart var. İlki, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesi. İkincisi, eserin tüm kopyalarında ya da eserden üretilmiş yeni eserlerde de aynı lisansın kullanılmaya devam edilmesi. Creative Commons by-sa lisansı, GNU GPL lisanslarının felsefesine uygun, özgür bir lisans modeli olarak kabul edilir. |
| by |
| | Bu lisansa sahip eseri kopyalayabilirsiniz, üzerinde değişiklik yapıp yenisini üretebilirsiniz, ticari amaçla kullanabilirsiniz. Sağlanması gereken tek şart, eserin tüm kopyalarında eserin ilk sahibinin belirtilmesidir. |
NASIL CC LİSANSI ALABİLİRSİNİZ?
CC lisans alma sitesini ziyaret ediniz.(4) Bu sayfadaki formu doldurunuz. Allow commercial uses of your work? sorusu çalışmanın ticari amaçlı olup olmadığı sorulmaktadır. Allow modifications of your work? sorusunda içeriğin başkası tarafından değiştirilip yeniden yazılabilmesine "hayır" diyebilirsiniz. Jurisdiction of your license seçeneğinde ülkemiz daha yok. Bu nedenle "International" olarak kalabilir.
"Additional Information" bölümünde gerekli bilgileri doldurablirsiniz. Doldurmadan da geçip "Select a License" butonuna basıp devam edebilirsiniz. Açılan yeni sayfada ise lisans ikonunun boyutunu seçtikten sonra HTML kodunu kopyalayıp dijital kitabınızda kullanabilirsiniz. (Aşağıdaki örnekte olduğu gibi ticari amaçlı olmayan "Creative Commons Attribution 3.0 Lisansı" ikonunu bloğumuzda kullandık.)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 3.0 Unported License.
Referanslar: 1) http://www.bilisimhukuk.com/2010/04/creative-commons-18-nisan-pazar-gunu-bilgi-universitesi-dolapdere-kampusunde/
2) http://tr.wikipedia.org/wiki/Creative_Commons
3) Picasa
4) http://www.msxlabs.org/forum/ext.php?ref=http%3A%2F%2Fcreativecommons.org%2Flicense%2F
5) Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License Metin
6) http://creativecommons.org/licenses/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder