Cookie

24 Ocak 2012 Salı

iBooks Author üzerine... Kısaca .iba

Bu yazımızı okuduktan sonra "ePub-3 format olmasaydı bunlar olmayacaktı" diye düşünebilirsiniz...

İki gündür "reader" üzerinden okuduğum haberlerin çoğunda Apple firmasına veryansın edenler var. Apple iBooks Author (.iba) yeniliğine kapitalizm gereği diyen yorumlar var. Haklı olabilirler. Bu söylenmelerin eksenini oluşturan konuları altını çizerek yorumlamak istiyoruz.


"ePub formatı geliştirmede katkıda bulunma sözü veren Apple, IDPF üyeliğinden istifa etmelidir." diyenlere... 
Apple, ePub formatı standart dışı bir mühendislik ile geliştirdi. Sadece iBooks aplikasyonu üzerinde render edilebilen (okunanbilen) kitapları bundan sonra iBooks Author programıyla yapabileceğimizi tanıttı. Bu tanıtım sonrasında Apple firmasının IDPF üyeliğinden çıkması gerektiğini söyleyenler bence gelişmeleri yakında takip etmeyenler.

IDPF(International Digital Publishing Forum) çatısı altında çalışmalarını sürdüren ePub 2 Çalışma Grubu,
2010 yılında yayınladığı manifesuntoda bundan böyle ePub 3 Çalışma Grubu olarak faaliyetlerine
devam edeceklerini duyurdu.(1) 14 maddelik manifestosunu konuyla ilgilenen araştırmacıların okumasını
tavsiye ediyoruz. Yazının sonundaki öncelikli çözümler (Preliminary Solutions) başlığı altındaki üçüncü maddede "kendi genişletmenizi yaratın" ifadesi bulunmaktadır. Bu şu anlama geliyor: ePub-3 format üretken bir temele sahiptir. Bu temel üzerinde değişik yapılar kurabilirsiniz.

ePub-3 Çalışma Grubu dün bir deneysel ePub-3 format dergi yayınladı. Çokluyapı mantığı ile hazırlanmış bir dergi tasarımı. Yani kimi cihazda "fullpage" kimi okuma sisteminde ise "flow" olarak açılması düşünülmektedir. Bu tasarımın paketlenmesi tamamıyla ePub standart dışıdır. Ve standart dosya dizini dışında dosyalar ve içerikler bulunmaktadır. Bu tasarım Calibre ve Sigil programında açılmamaktadır. O zaman IDPF"de standartlara uymuyor diyebilirsiniz. Fakat unutulmamalıdır ki, standartlar, gelişimin kapısını kapamak için değildir. 


iBooks Author programı ile üretilen kitaplar ".epub" formata export edilemiyor.  
ePub-3 temeli üzerine inşa edilen iBooks Author, kendi özel uzantısı iba'yı epub formata çevirmemesine kızmamak gerek. Bunun haklı nedenleri vardır. Birincisi korsan görüntüleme ve kullanmanın önüne geçmek. Bu duruma söylenen yorumcuların gözden kaçırdığı bir konuda şu: Bazı yayıncılar yıllardır kendi formatlarında kitap satıyor ve bunların hepsi bütün cihazlarda okunamıyor.

Kaldı ki, gelişmiş okuma sistemine (Reading System) tablet veya e-kitap okuyucular ancak ePub-3 formatı render edebilmektedir. Şu an dünyanın en gelişmiş okuma sistemine sahip iseniz yeni ve geliştirilmiş formatlar yapmaya doğal bir hakkınız vardır.


Acaba ePub standardı dışına çıktığı için mi yoksa başka stratejiler var olduğu için mi söylentiler durmak bilmiyor.
Apple firmasının avukatlığını yapmıyoruz. Fakat yazılanlar üzerinde biraz daha odaklandığınız an bazı şeyleri görebiliyorsunuz. Apple iTunes-iBooks stratejisini degistirmeye calıştığını iBooks 1.5 versiyonunu yayınladığı gün anladık. Çünkü iBooks 1.5 versiyonu ile biz tasarımcılar için çok önemli iki özelliği saf dışı etti. Dikkati başka noktalara çekerek; gece okuma modu, full mode, yeni fontlarını tanıttı. Herkes süper dedi. Fakat biz bu önemli değişimin büyük bir hazırlığın ilk hamlesi olarak habercisi olarak görmeye başladık. Ve iBooks Author geldi.

Şimdi... iBookstore üzerindeki kitap sayısı rakipleri gibi geniş değil. Bu 2011 yılındaki araştırmalarda da verildi. Bunu bilen Apple, 0.99 - 4.99 aralığındaki kitap satışlarından anlamlı bir kazanç elde edemeyeceğini anladı. Zaten şu anda ekonomik kaygılardan dolayı,  fiyatı uygun kitapların daha çok tercih edilip, satıldığı bir pazar var. Diğer yandan alıcısı sayı olarak belli olan bir tüketici grubu var. Öğrenciler... Şimdilik her bir okul kitabını 14.99 dolar gibi bir rakamdan satacağını duyurduğunu göre Apple firmasının cirosu yakın zamanda Amerika'da epey bir rakkamı bulacaktır. Bir haftadaki okul kitabı satışlarından iyi sonuçlar elde ettiği Twitter üzerinden duyurulmakta...

Tabiki okul kitabı satışları ile birlikte okullar icin akıllı televizyon projesini yakın zaman içerisinde duyaracak olan Apple; AirPlay ile okullar içerisinde yeni ve iyi bir sinerji yaratacaktır. Yani iBooks Author projesi ePub standartları aşmanın dışında ele alınıp, incelenmesi gerekebilir. 

Neden iBooks 2 versiyonu?
Apple neden iBooks 2 versiyonu üzerinden okul kitaplarının okunması sağlamak istedi?

TextBook tasarımları "IOS Native App" olarak önemli firmalar tarafından Amerika'da yapılmaktaydı(ve halen yapılmakta). Fakat bu tablet uygulamaları her biri kendi çözümlerini getirdiği için okul kitaplarının yapımında ortak bir standart ya da uyum sağlanamadı. Sadece yapıldıklarıyla kaldı diyebiliriz. Apple bu durumu biliyordu. Okul kitaplarının diline ortak bir standart getirmeye çalışmaya başladı. Ve bu standart uygulamayı da iBooks Author olarak dünyaya açıkladı. iBooks 2 aplikasyonunu kullanmasının sebebi ise ePub-3 formattaki render performansı ve direkt store bağlantısı.

Kaldi ki Apple, aynen ePub-3 Çalışma Grubunun dedigi gibi kendi "plugin"ini geliştirdi. Yapılan kitapları başka formata çevirmiyor. Zaten paketleme dizinide buna müsade etmiyor.


Sonuç
iBooks Author tanıtımını herkes hayranlıkla izledi veya haberlerini okudu. Biz de yakından takip ediyoruz. Asıl insanları bu tarz söylentilere yönelten, belki de beyinlerindeki düşünceleri duvara çarptıran şey, örnek okul kitabının içerisindeki tasarım zenginliği oldu. Çünkü Apple, yayıncılık sektörüne ePub-3 mimarisinin ne yapabileceğini gösterdi. Çıtayı yukarı taşıdı. Görsel tasarımın ne kadar önemli olduğunu gösterdi.

Bu sabah bir haber okuduk. Aynen şöyle diyor:
"iBooks Author'da yapılan örnek kitabı inceledim. Bende program var. Fakat 3D görüntüleri nasıl yapacağım? Böyle güzel fotoğrafları kim çekecek? Videoları nasıl böyle güzel çekeceğim? GarageBand üzerinde montaj için profesyonel seslendirilmiş ses kaydına ihtiyacım var. Bunu bana kim yapacak?"

ePub-3 format araştırma ve tasarımı yapan bir firma olarak Apple firmasına teşekkür ediyoruz. Çünkü bir kez daha tasarımın ne kadar önemli olduğunu ve herkesin yapamayacağını gösterdi. Esas sorun Apple firmasının standart dışı format yaratması değil. Sorun bu kadar güzel tasarlanmış kitapları yapacak olan kurumların tasarım gücü ve uygulama kabiliyeti... Kaliteli içerigin çok iyi tasarım ile yorumlanması... Apple, iBooks Author programını "tasarım gücü" üzerine kurdu. Bu gücü kullanamadığınız zaman hem bu yazılım hem de çalıştığınız bir başka yazılım size hizmet edemeyecektir...



Kısacası ePub format kitap yapmak, çok kolay bir iş değildir...


Referanslar:
1) http://idpf.org/epub/30/wg-charter

Hiç yorum yok:

Creative Commons Lisansı
N. Erhan Üzümcü isimli yazarın DBOOKMARKS başlıklı eseri bu Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
http://dbookmarksblog.blogspot.com.tr bağlantısındaki esere dayalı olarak.