EPUB 3 Standartları Yol Haritası

IDPF, EPUB 3 standart çalışmaları ile ilgili 2015 yılı yol haritasını yaptığı bir sunumla açıkladı. Twitter arkadaşlarım sayesinde edindiğim bu sunumdaki bir kare, öngörülerimi doğrular niteliktedir. Standartların gün geçtikçe HTML5 elementleri ile zenginleştirilmesi, bu nedenle "web app" ile çok yakın performans sergiliyor olması, EPUB 3 formatı daha özgür ve browser-tabanlı gelişmelere destek vererek her alanda kullanılabilir (flexible) olmaya doğru hızla götürmektedir. Sadece yazılı metinden oluşan, kurgu roman tarzı dijital kitapları görüntülemeye yönelik süreç tamamlanmıştır. Bitmiştir. EPUB 3 daha anlamlı yerlere doğru gidecektir. Öngörülerimle birlikte bu sunumdaki yol haritası da benzer şeyleri söylemektedir.

EPUB Standartları Yol Haritası başlıklı IDPF sunumdan

EPUB Standartları Yol Haritası

2014 yılı sonuna kadar EDUPUB donanımı tamamlanacaktır.
EDUPUB eğitim amaçlı içeriklerin dağıtılmasında EPUB 3 format içerisine eklenen yeni özelliklerin bütünüdür. Modüler bir yapısı vardır. Örneğin sunumların gömülmesi, açık kaynak kodlu widget kullanımı gibi temel konular üzerine odaklanmıştır. EDUPUB profili hakkında daha geniş bilgi için bu linki ziyaret edebilirsiniz.

EPUB 3.1 sürümü ile ilgili 2015 yılı içerisinde yapılacaklar

• EDUPUB geliştirilmesi için entegre ve diğer modüler uzantıları (indeksler, sözlükler) 
• Diğer dikey pazarlar için daha iyi destek verilecek (çizgi roman, dergi, bilim/pro/bilimsel, kurumsal belgeler) 
• Sayfa geçişlerinde interaktif, özelleştirilebilir navigasyon, EPUB içerinde kullanılan belgelerin teliflerini, lisanslarını belirtmek (signature)
• Temel Open Web Platformu ile uyumun geliştirilmesi (bu browser-tabanlı projelerde önemli bir konu)
• HTML serileştirme

Uzun Vadede Yapılacaklar

• Gelecek nesil teknolojiye W3C / w işbirliği - Web uygulamaları ile sinerji geliştirmek ve tarayıcılar içinde EPUB okuma uygulamalarını teşvik etmek
• Yeni felsefesi: bütünsel EPUB Platform yaklaşımı (özel, tekel veya merkezci olmayan)

( Güncelleme: 26 Kasım 2014: Uzun vadede yapılacaklar ile ilgili "EPUB-WEB white-paper" 21 Kasım 2014 tarihinde yayınlandı. http://w3c.github.io/epubweb/ )

Sonuç

EPUB standartları, HTML5 elementlerinin gelişmiş tarayıcılar da (browser) artık ortak bir dil yaratmasıyla daha da kısa zamanda ivme kazandı. Bu ivme ile artık bilgisayarlarımızdaki tarayıcılar ile EPUB 3 format dijital belgeleri görüntüleyebiliyoruz. (Bu konu ile yazımızı okuyunuz.) Bu EPUB 3 formatın özgürleşmesi anlamına da geliyor. Açık kaynak kodlu bu formatın, tekelci bir anlayışla üretilmesi için program+platform satışları gibi amacı rahatsız edici konulardan uzaklaştırılması ve Open Web Platformu ile uyumun geliştirilmesi tarayıcı tabanlı (browser-based) projelerin doğmasına yol açacaktır. Böylece EPUB 3 format kurumsal firmalar tarafından da kullanılmaya başlanacaktır. IBM ve Microsoft projeleri de bu yöndedir.

EPUB 3 format özellikleri gereği çizgi roman, dergi, bilimsel ya da profesyonel kurumsal belgeler için "daha çok işe yarar" diye düşünülmekte; amaca yönelik genişletmeler yapılmaktadır. Bunların yapılması gereklidir. Formatın pazar içerisinde aktif hareket edilmesi için yeni bir felsede gereklidir.

Bu yeni felsefenin tam içeriği hakkında herhangi bir bilgim yok. Hatta IDPF web sitesinde de bununla ilgili henüz bir paylaşım bulunmamaktadır. Sadece öngörülerimi başlıklarla belirtmek istiyorum:

1. Açık kaynak kodlu bir format, tekelci ve ben merkezci bir davranışla yan yana durmamalıdır.
2. Tekelci anlayış yerine dikey pazarlama sistemi (1) ile "Bütünsel EPUB Platformu" düşünülmektedir. Bu platformda yakın zamanda yeniden güncellenen ve hatta majör güncelleme olarak tanıtılan ONIX 3.0 ile birleşik bir pazarlama, teşvik ağı üzerinde çalışmalar olabileceğinin sinyalleri verilmektedir.
3. Standartların web uyumlu performansı, çapraz platform ve eko-sistem gibi kavramları ortadan kaldıracaktır. Tarayıcılarda W3C içerik korumalı EPUB 3 sunulacaktır.
4. Cihaz ve platform endeksli EPUB satış ve okuma ağı üretici için ağır bir maliyet yaratmaktadır. Bu maliyet ise tüketiciye yansımaktadır. Oysa web uygulamaları ile yaratılacak sinerji sonunda çoğu masraflar aşağı inecek, tüketiciye sunulan fiyatlar aşağı inecektir. Sosyal medya hesaplarımız içinde EPUB 3 okutulacaktır.
5. "İnovatif Yazım" (2) adı altında kaleme aldığım ve bloğumda duyuracağım bireysel yaklaşımım ile fikir insanlarından oluşan çekirdek takım çalışmaları çok önem kazanacaktır. Edebiyatın ve edebiyatçının da üretme süreci, dijitale uyumlu hale gelecektir. Bu bağlamda EPUB 3 görüntüleme performansı aranır olacaktır.

Dipnotlar:

1) Üretici ve aracıların, dağıtım kanalının sorunsuz bir biçimde işlemesini sağlamak için birlikte hareket ettikleri örgütlenmiş, yapılandırılmış ve birleştirilmiş pazarlama sistemi. 

2) "Digital content" ve "digital content management" adı altında takip ettiğim gelişmelerden ilham alarak, kurgulama ve yazma süreci hakkında önerdiğim bireysel yaklaşımım.