dbookmarks etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

19 Kasım 2017 Pazar

1 Eylül 2014 Pazartesi

EPUB 3 formatın erişilebilir olması ne anlama geliyor?

Web içeriğinin erişilebilir olması için yapılan çalışmaların, EPUB 3 format içerisinde de kullanılabilir olması; dijital kitap üretiminde önemli bir sıçrama olarak kabul edilmektedir. Dijital kitap okuma sistemlerinin (Reading System), erişilebilirlik konusunda gelişmiş özelliklere sahip olması, ürettiğiniz dijital kitabı erişebilir yapmaya yetmemektedir. Çünkü esas olan, dijital kitap içerik oluşturma sürecinde belirli yönergelere/standartlara, rehberlere (guideline) sadık kalarak tasarımı zenginleştirmektir. Bu yüzden dijital kitap üretim süreci öncesinde teknik konulara ve standartlara hakim olmanız gerekir. Bu kaçınılmazdır...

Erişebilirlik nedir?

EPUB 3 formattan önce erişilebilirlik konusunu daha iyi anlamak için, web içeriğindeki kullanılımına bakarak nedir sorusunu cevaplayabiliriz. Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu'nda (Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.0) belirtildiği gibi herhangi bir web içeriğinin herkes tarafından erişilebilir olması, çok geniş yönergeleri/standartları içerir. Bu yönergeler, görme engelli veya az gören, sağırlık ve işitme kaybı olan, öğrenme güçlüğü olan, bilişsel sınırlamaları ya da sınırlı hareket kabiliyetine sahip olan, konuşma engeli olan kişilerin tüm web içeriklerine daha rahat erişebilmeleri adına hazırlanmıştır. Amaç, herkese web içeriğini daha kullanışlı hale getirmektir.

Erişilebilir dijital kitapların yapılabilir olması için, açık kaynak kodlu teknik çalışmalar yapan DAISY Consortium, W3C ve epub:type semantik dili ile bunları EPUB 3 içerisinde standart haline getiren IDPF'in EPUB 3 erişilebilirlik rehberini, bir önceki yazımızdan indirerek inceleyebilirsiniz. Size oldukça iyi rehberlik edecektir.

OPEN EPUB 3 Erişilebilirlik Kılavuzu

EPUB 3 format içerisinde örnek erişilebilirlik kullanımı

EPUB 3 format içerisinde resim kullanımında, erişilebilirlik standartlarına uygun örnek bir kodlama ile konuyu daha net anlatmak istiyoruz. Aşağıdaki IMG elementi/tagı içerisinde ALT özniteliği çok önemli bir işlevi yerine getirmektedir.

<img src=”cell-division.jpg” alt=”first cell-division diagram picture”/>

Görme engelli biri olduğunuzu düşünerek, gözlerinizi kapatın. Dijital kitap içindeki herhangi bir resmi nasıl görebilirsiniz? İmkanı yok! Fakat, EPUB 3 format tasarımı/uygulaması yapan erişilebilirlik konusunda yetkin bilgiye sahip ise ALT özniteliği içerisine, resimin ne olduğunu açıklayan net bir cümle yazacaktır. Ve okuma sistemi, sesli okuma (TTS-Text To Speech) özelliği ile metinden sonra gelen bu resimin ne olduğunu, ALT özniteliği içindeki cümleyi size okuyarak açıklayacaktır.

Bilhassa resim kullanımında erişilebilirlik konusunu iyi tasarlamak ve kodlamak çok önemlidir. Bu nedenle herhangi bir EPUB uygulama programı kullansanız dahi, dijital kitabı bu anlamda gözden geçirmeniz özen gerektirecektir. Böylece istenilen kalitede bir dijital kitap üretmiş olacaksınız.

Erişilebilirlik rehberinin önemi

IDPF EPUB3 Erişilebilirlik Rehberi'ndeki erişilebilirlik standartları (yönergeleri), örnek kodlamalar ile gayet açıklayıcı bir şekilde belirtilmiştir. Erişilebilirlik standartları, sadece EPUB 3 format içerisindeki IMG (resim) elementinin kullanımını değil; TABLE, FORM, VIDEO-AUDIO element senkronizasyonu (media overlays) gibi birçok elementin nasıl doğru kullanılacağını kapsamaktadır. IDPF EPUB3 Erişilebilirlik Rehberi dışında konu ile ilgili diğer örnek çalışmalara aşağıdaki üç linkten ulaşabilirsiniz. Bu linklerdeki bilgileri okuduktan sonra EPUB 3 format dijital kitap üretme sürecinin, sadece bir EPUB uygulama programına sahip olmakla bitmeyeceğini daha rahat anlayacaksınız.

OPEN Image Guidelines for EPUB 3

OPEN Standards: Metadata and Mark Up for Accessible Images

OPEN Web accessibility tutorials

Erişilebilirlik konusuna duyarlı olan okuma sistemleri

"iBooks", okuma sistemleri içerisinde bu konuya en duyarlı uygulamadır. TEYTAG (Türkiye Elektronik Yayıncılık Tasarım ve Araştırma Grubu) ile birlikte yaptığımız birçok dijital kitap test çalışmalarımızda en başarılı bulduğumuz okuma sistemidir. Bunu rahatlıkla söyleyebiliriz. iBooks Kullanımı ve Performansı adlı yazımızda, iBooks aplikasyonunun erişilebilirlik özelliklerini kullanımı hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

"Readium for Chrome" ise desktop bilgisayarda dijital kitap okuma için standartlara uygun, browser tabanlı diğer bir okuma sistemidir. Eğer Apple marka herhangi bir mobil cihazınız ya da OSX sistemli bilgisayarınız yok ise Readium okuma sistemini -sadece- Google Chrome browser içerisinden indirebilirsiniz. Ücretsiz Readium aplikasyonunu indirdikten sonra bilgisayarınızdaki DRM'siz EPUB format dijital kitapları okumaya başlayarak, yeni bir dijital deneyim yaşayabilirsiniz.

OPEN iBooks Kullanımı ve Performansı

OPEN Readium

EPUB 3 üretiminde erişilebilirlik masraflı mıdır?

Bloğumuzun üstündeki ses kaydı ile görmeyen bir engellinin yazımızı dinlemesini düşünmemiz, web içeriğinin erişilebilirliği konusunda önemli bir örnek olduğunu söylemek isteriz. Elbette EPUB 3 üretim aşamasında erişilebilirlik konusunu dikkate almak, maliyeti artırabilir. Fakat dijital kitabınızın aranan kalitede olacağını unutmayın. Görme engelli olmasanız dahi, iyi seslendirilmiş bir dijital kitabı okumak yerine dinlemek isteyebilirsiniz. Dolayısıyla dijital kitabınızın satışları da olumlu şekilde etkilenecektir. Uluslararası dijital yayıncılık sektöründe artık erişilebilirlik standartlarına uygun dijital kitap üretimleri ön planda konuşulmaktadır. Konuyu daha iyi odaklanmak için "Inclusive Publishing with EPUB 3" başlıklı aşağıdaki DAISY Consortium sunumuna göz atmanızı öneriyoruz.

Inclusive Publishing with EPUB 3 from DAISY Consortium

Erişilebilir EPUB 3 üretiminde önemli ipuçları

Yazımızın başlangıcında da belirttiğimiz gibi erişilebilirlik konusu, sadece okuma sisteminin görüntüleme performansı ile ilgili değildir. Aksine ilk şart olan standartlara uygun EPUB 3 dijital kitap tasarım ve kodlamasının yapılmasıdır. Böylece, dijtal kitap içeriği uygun okuma sistemlerinde erişilebilir bir kaliteye sahip olacaktır. Bu nedenle bir kez daha hatırlatmak gerekirse standartlara hakim bilgiye sahip olmak, örneğin InDesign ile EPUB 3 format yapmaktan çok daha önemlidir. Çünkü programın düşünemeyeceği şeyleri sizin tamamlıyor olmanız gerekecektir.

EPUB 3 format dijital kitap üretimi konusunda ipuçlarını sizlerle paylaşmak istiyoruz:

1. Metinsel biçimlendirme: Metinlerin tamamını resim dosyası (örn. jpeg) olarak kesinlikle kullanmayın. Metinleri yazı olarak semantik dil içerisinde yazın. Başlıkları, formları, paragrafları ve dipnotları kodlama ile belirtip CSS ile düzenleyin ki, okuma sisteminin erişilebilirlik özelliği ile okuyucu metnin başlık ya da paragraf olduğunu algılasın.

2. Profesyonel bir navigasyon düşününüz: Kitap içerisindeki bölümler, pragraflar, alıntılar/uyarılar (blockquate) cümleler, kelimeler arasında -linkler ile- navigasyonu sağlayıp; okuyucuya açıklayıcı ve doyurucu bir dijital kitap okuma zevki vermelisiniz. Başlangıçta içindekiler sayfası (ve hatta bölüm başlangıçlarında sayfaları) ile navigasyonun şemasını önceden tasarlamak önemlidir. Yazılım sürecinde erişilebilirlik rehberine uygun SECTION ve ASIDE elementlerini kullanarak; akademik, eğitim ve diğer konulardaki karmaşık anlatımların, rahatlıkla anlaşılmasına yardımcı olursunuz. Kitap içerisinde olması istenen fakat; okuyucu tarafından görünmemesi gereken bölümleri/xhtml OPF dosyasındaki SPINE elementi altında (örneğin; chapter-1 gözükmeyecek ise linear no ifadesini yazarak) <itemref idref="chapter-1" linear="no"/> kodlaması yapınız. Böylece bu bölüm, dijital kitap içerisinde görüntülenmeyecektir.

3. Sayfaları anlamlı bir yapı ile kodlayınız: Standartlara uygun bir yapı ile sayfalarınızı (.xhtml) kodlayınız. Örneğin, okuma sisteminin hangi sayfanın önsöz olduğunu algılaması için <section epub:type="preface"> semantik sözlüğünü kullanınız. SECTION elementindeki <section epub:type="toc"> toc özniteliği ile sayfanın içindekiler bölümü olduğunu belirtebilirsiniz. Semantik sözlük hakkında bilgi almak için erişebilirlik rehberini kullanınız.

4. Tagları/elementleri bilin ve doğru yerde kullanınız: Özel tagların nerede kullanılacağını rehberden öğreniniz. Belirli taglar/elementler standartlara uygun olarak kullanılmalıdır. Örneğin CITE tagı içerisine sadece alıntıları yazıp; CSS ile şekillendiriniz. Herşeyi DIV ya da SPAN tagları içerisine alıp kullanmayınız. Bu dijital kitabınızın görüntüleme performansını, yani kalitesini düşürür.

5. Tabloları resim formatında kullanmayınız: Sadece resimleri, resim formatında (örn. jpeg) kullanınız. Tablolarınızı resim formatında kullanmayınız. Unutmayın ki; bir resim içerisine gömülmüş herhangi bir içerik, görme engelli okuyucular için okunamaz/anlaşılmaz. Bu nedenle geniş bilgi ve açıklamaya sahip olan tüm tabloların okunabilmesi ve anlaşılması için TABLE tagı ile kodlayın. Uygun cihazlar ile görme engelli kullanıcılar için elektronik dokunsal görüntüler sunmak için erişilebilir SVG yardımcınız olabilir. Daha fazla bilgi için dokununuz...

6. Resimler için açıklama ve alt metinler kullanınız: Resimler, dijital kitabınız için sadece dekoratif bir unsur değildir. Her bir resim için açıklama ve IMG tagı ALT özniteliği için açıklayıcı metinleri doğru seçip, kullanmanız gerekecektir. Yazımızın "EPUB 3 format içerisinde örnek erişilebilirlik kullanımı" başlığındaki ALT özniteliği kullanımı hakkındaki küçük bir örnek size fikir verecektir. Yine bu yazımızın "Erişilebilirlik rehberinin önemi" başlığı altındaki örnek çalışmalar linklerini incelemenizi öneriyoruz.

7. Sayfa numarası kullanınız: Baskılı kitaptaki sayfa numaraları sayesinde birçok kişi, okuma yaparken sayfalar arasında navigasyon yapar. Bu önemli bir alışkanlıktır ve okumada kolaylık sağlar. Dijital kitapta da bunun sürdürülebilir olması için <span xml:id="page361" epub:type="pagebreak">361</span> kodu kullanılır. Bu kodlama ile dijital kitabınızın navigasyonunu güçlendirmekle kalmaz; aynı zamanda, dijital kitabınızın baskılı versiyonunun aynı sayfa numaraları ile üretilmesini sağlarsınız. Ayrıca, akışkan (reflowable) düzende üretilmiş bir dijital kitabın yazı büyüklüğünü (font-size) okuma sistemi içerisinde büyüttüğünüz zaman, sayfalar otomatik olarak çoğalır. Bu standart kodlamayı kullanarak, akışkan (reflowable) düzende disiplinli bir sayfalandırma yapabilirsiniz.

8. Dil tanımı yapınız: Dijital kitabınızın dili Türkçe olabilir. Fakat, sayfa içerisindeki bir paragraf ya da kelimede ingilizce dilini kullanmış olabilirsiniz. Bu bölümü örnekteki gibi kodlayınız: <span xml:lang="en" lang="en">EPUB 3 Structural Semantics Vocabulary</span>. Dijital kitabınız TTS (Text-to-speech) özelliği ile Türkçe bir ses ile okunurken, bu standart kodlama içerisindeki kelimeler doğru bir ingilizce aksanda okunacaktır. Bu tür ayrıntılar, dijital kitabınızın kalitesini arttıracaktır.

9. MathML kullanınız: Dijital kitabınızda matematiksel denklemler var ise MathML dilini kullanınız. Böylece herkese matematiksel denklemleri erişilebilir yapabilirsiniz. Matematiksel denklemleri resim formatında kullandığınız zaman, bunların açıklayıcı metinlerini yazmanız çok zor, hatta olanaksız olacaktır. Zaten resim formatlarını ne kadar fazla kullanırsanız dijital kitabınızın büyüklüğü (MB - megabayt) o kadar artacaktır.

10. Medya dosyalarınızda "Fallback" denetimi sağlayınız: Medya dosyaları olarak EPUB 3 format dijital kitap içerisinde video ve ses dosyaları kullanabilirsiniz. Fakat kullandığınız video dosya uzantısı belki okuma sistemi tarafından desteklenmiyor olabilir. Böyle bir durumda eğer yazılımcı "fallback" dizini yaratmıyor ise okuyucu video filmini göremediği gibi bu alanda video kullanılıp kullanılmadığını da anlamayacaktır. Belki de dijital kitabınızın okunmak için açıldığı okuma sistemi VIDEO tagını desteklemiyor olacaktır. Bu durumda okuyucuya anlaşılır bilgi vermek için "fallback" dizini kullanılmalıdır. Zaten bu dizin kullanılmamış ise EPUB denetlemelerinden dijital kitabınız geçemez ve örneğin iBookstore içerisine kitabınız yüklenmez. Aşağıdaki örnekte "fallback" dizini P tagı içerisinde kullanılmıştır. Eğer okuma sistemi video desteklemiyor ise P tagı içerisindeki uyarı metni (fallback) gözükecektir.

<video width="320" height="240" controls="true" src="video.mp4">
<p>Bu dijital kitap okuyucunun video desteği yoktur.</p> </video>

11. İnteraktif içerik kullanarak erişilebilir olunuz: Javascript kullanarak interaktif bir içerik sağlayabilirsiniz. Rehber içerisinde bazı örnekler verilmiştir. Dijital kitap içerisinde Javascript kullanımı konusunda TEYTAG (Türkiye Elektronik Yayıncılık Tasarım ve Araştırma Grubu) oldukça başarılıdır. Olabildiğince fazla dijital test kitabına üretmiş olan TEYTAG, Javascipt ve XML dilini çok iyi kullanarak akışkan (reflowable) düzende widget kullanımı, raporlaması gibi farklı ürünler üretmiştir. Ayrıca TEYTAG, dünyada bir ilk olan "Kullanıcı şifreli EPUB 3 format günlük" üretmiştir. Daha fazla bilgi için dokununuz...

12. Erişilebilirlik metadata kullanın: Erişilebilir dijital kitabınızın arama motorlarında okuyucu tarafından bulunabilmesi için doğru metadata yazımı yapmalısınız. Daha fazla bilgi için dokununuz...

29 Ağustos 2014 Cuma

EPUB 3 Erişilebilirlik Kılavuzu

IDPF üyesi Matt Garrish tarafından özenle hazırlanan "EPUB3 Erişilebilirlik Kılavuzu", ePub3 (reflowable) format dijital kitap olarak ücretsiz indirim linki yakın zamanda yayınlandı. Bu kılavuz ePub3 format oluşturma konusunda sizlere rehberlik edecek en kapsamlı çalışma. Bu nedenle Sayın Matt Garrish ve ekibine teşekkür ediyoruz.

Kılavuzdan altını çizdiğimiz satırlar

Kılavuzdaki örnek kodlamalarda HTML5 kullanımı ePub3 formatta çok önem taşımaktadır.

Bu kılavuz, ePub3 format hazırlama konusunda teknik konulara açıklık getiriyor. Daha çok IDPF standartlarına uygun uygulama programı hazırlayanlara hitap etmektedir. Fakat açık kaynak kodlama, XML tekniği ile uğraşanlar için de ePub3 format konusunda -bizce- başucu kaynak dijital kitap olduğunu vurgulamak isteriz. Kılavuzun önsözünde belirtildiği gibi bu dijital kitap, Matt Garrish ve Markus Gyling tarafından hazırlanmış "EPUB3 Best Practise" dijital kitabının bir bölümünün çok daha genişletilerek hazırlanmış halidir. ePub3 semantik sözlüğü (vocabulary) ve örnek kodlamaları ile standartlar açıkca ve net bir dille yazılmıştır. Konu ile ilgilenenler yazımızın sonundaki Linkler başlığı altındaki IDPF linkinden ePub3 format dijital kılavuzu ücretsiz indirebilirler.

Kılavuzda epub:type semantik dili örneklemelerle net bir şekilde anlatılmaktadır. Bugüne kadar web üzerinden yayınlanan semantik standartlarını takip etmeye çalışırken, böyle bir kılavuzun yayınlanması çok iyi oldu. iBooks içerisinden arama yaparak istediğimiz konuya off-line ulaşabiliyoruz. Ayrıca SVG, CSS kullanımı, FXL (fixed layout), Media Overlays, Metadata, Text-to-Speech, Scripted başlıklarında kaynak bilgiler, bu kılavuzu başucu yapmaya yetmektedir.

ePub3 format konusunda daha genel kapsamlı bir rehber isterseniz "EPUB3 Best Practise" adlı ePub3 format dijital kitabını yazımızın sonundaki O'Reilly linkinden satın alabilirsiniz. Bu arada O'Reilly ePub format dijital kitaplarının DRM'siz olduğunu hatırlatalım.

IDPF EPUB Accessibility Forum

ePub3 format ve erişebilirlik konusundaki standartlar hakkında, soru sormak veya cevapları okumak için "IDPF EPUB Accessibility Forum" adresine girip; 24 saatlik geçici bir şifre alarak foruma katılabilirsiniz. Çok geçmeden Matt Garrish veya diğer ilgili kişiler tarafınızdan sorularınız cevaplanıyor. Elektronik yayıncılık sektörünün teknik konularda gelişmesi için çok verimli bir forum olduğunu söyleyebiliriz.

Open IDPF EPUB Accessibility Forum

Ayrıca yine IDPF tarafından sunulan "EPUB3 Forum" adresinde ePub3 format hakkındaki güncel başlıkları takip edebilirsiniz.

Open IDPF EPUB 3 Forum

Ülkemizde de benzer bir forum, Türkiye Yayıncılar Birliği tarafından "Dijital Yayıncılık Forumu" adıyla hazırlandı. Deneyim ve tecrübelerimizi paylaşmak için TEYTAG olarak bu foruma üye olduk. Fakat bir yılı aşan bir süredir hayata geçemedi. Nedenini bilemiyoruz.

Linkler

EPUB3 Erişilebilirlik Rehberi'ni web üzerinden okumak için tıklayınız.

DOWNLOAD

OPEN O'REILLY

21 Ağustos 2014 Perşembe

epubs magazine

Use left and right arrow on your keyboard for read. OPEN FULLPAGE

10 Mayıs 2014 Cumartesi

kapakTag: Dijital kitap kapak simülatörü

Kitap, dergi yayıncılığında kapak satışı etkiler mi? Kimilerine göre bu sorunun cevabı evet... TEYTAG'a göre kapak tasarımının dijital kitapta çok önemli bir kimlik unsur. Proje sayfalarındaki konu ile görüşleri şöyle:

Kapak (cover) konusu okuyucu cihazlar ve diğer ePub okuma sistemleri için en önemli ve dikkat edilmesi gereken bir konu olmuştur. Farklı davranışların ortaya çıkmasına neden olabilecek bu konu, IDPF tarafından belirli bir standart içerisine alınmıştır. Kapak, ePub formattaki yayınınız için önemli ve değişmeyen görsel kimliğidir. Bu kimliği TEYİD projesi içerisinde ilk önemli konu olarak el aldık.

Kapağı olmayan baskılı bir kitabın ilk anda anlaşılması zordur. Biraz daha yaklaşıp, dikkatlice ara kapaktaki yazıları okuduğunuzda ancak kitap hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Yine de kapağı olmayan bir kitap hakkında bilgi sahibi olmanın mümkün olabileceğini düşünebilirsiniz.

Oysa ePub okuma sistemleri, kapaklı veya kapaksız ePub format kitaplara karşı farklı davranışlar göstermektedir. Bu farklı davranışların çıkmasında en büyük sebep kapak kullanmanın zorunlu olmamasından kaynaklanmaktadır. Örneğin, diyelim ki SIGIL ile bir kitap ürettiniz. Kapak için bir görsel eklemediyseniz; e-kitabınız farklı platformlarda farklı tipografik karakter ve renkler üzerinde görüntülenecektir. InDesign ile bir e-kitap üretip; export ederken kapak görselinizi tanımlatmaz iseniz yine aynı sorun ile karşılaşacağınızı bilmelisiniz. Her iki programda ürettiğiniz ePub format kitabı CALIBRE ile açıp bir başka formata çevirdiğinizde ise bu sefer, e-kitap CALIBRE'nin standart kapağı ile açılacaktır.

Dijital kitapta tasarımcının önemli rolü

Dijital kitapta tasarımcının ilk önemli rolü kapak tasarımıyla başlar. Baskılı kitap kapağı ile arasındaki en önemli fark, dijital kitap kapağının farklı mobil cihazlardaki boyutları nedeniyle artık ICON ölçüsüne yakınlaşmasıdır. Bu durumda dijital kitap kapağı -eğer bir iBooks kullanıcısı iseniz iPhone üzeinde- baskılı kitap kapağından yaklaşık 10 katı küçük görünmektedir.

Bu ölçü kayıbını dikkate alan bir tasarımcı, dijital dünyadaki okuyucunun dikkat ve algısını yakalayabilecek şekilde kapak tasarımı yapabilmelidir. Ve en önemlisi ise tasarladığı kapağı test edecek bir simülatöre ihtiyacı olmalıdır. TEYTAG yaptığı ilk tasarım çalışmalarında, böyle bir yardımcı programın gereksinim olduğunu belirlemiş ve yazılım ekibiyle kapakTag isimli bir web aplikasyonu hazırlamıştır. Konu ile ilgilenen yerli ve yabancı tasarımcılarla paylaşmak için ücretsiz bir web paylaşım adresini hizmete açmıştır: http://www.teyid.org/testet/#22032014

Ücretsiz web paylaşım sitesinde kapakTag : Cover Simulator

kapakTag uygulamasını indiren ülkeler: (indirme sayısı sırasıyla) * Rusya * USA * Türkiye * Lüksemburg * Fransa

kapakTag ikonu

kapakTag kullanımı ve ipuçları

kapakTag web aplikasyonunu http://www.teyid.org/testet/#22032014 adresinden indirdikten sonra dosya içerisinde aşağıdaki tanıtım filmi ile READ ME adlı belge, size kullanım öncesinde yardımcı olacaktır. Okumanızı ve filmi syretmenizi öneriyoruz.

kapakTag web aplikasyonu içerisinde ölçüleri verilmiş beş kapak ölçüsü bulunmaktadır. Bu oranları koruyarak istenilen özelliklerde jpg belgeler hazırlayabilirsiniz. Ölçülendirme ve teknik bilgiler hakkında daha detaylı bilgiye ihtiyacınız var ise kesinlikle TEYTAG teyid projesi sayfasını okumanızı tavsiye ediyoruz.

Kapak ölçüleri piksel olarak verilmiştir.

kapakTag web aplikasyonunu SAFARI veya CHROME browser ile açıp çalıştırmanızı tavsiye ediyoruz. Bu iki browser dışında sağlıklı çalışmayabilir. Uygulama öncelikli olarak Mac platform çalışanlar için hazırlanmıştır.

3 Ocak 2014 Cuma

ePub3Lib açıldı.

TEYTAG epub3 portfolyo paylaşım platformu ePub3Lib, bugün açıldı. Türkiye Elektronik Yayıncılık Tasarım Araştırma Grubu tarafından hazırlanan ePub3Lib içerisinde, özgün tasarımlardaki epub3 format e-kitapları ücretsiz olarak sadece iPad’inizdeki iBooks aplikasyonuna hemen indirebilirsiniz. Platforma sadece en son IOS sisteme sahip iPad içerisindeki Safari ile giriş yapılmaktadır.

ePub3Lib sadece ePub3 format özgün ve konsept tasarımlardan oluşmaktadır. Fikri mülkiyet hakları TEYTAG'a aittir. Yasadışı, korsan ya da kötü amaçlı ePub3 format belgeler bu platformda kesinlikle tutulmaz, bulundurulmaz, dağıtımı ya da paylaşılması sağlanmaz.

ePub3 format e-kitapların tasarım ve yazılım aşamasında Adobe In-Design, iBooks Author, Sigil gibi programlar kullanılmamaktadır. Yazılım sürecinde MacIntel platformu kullanılmıştır. TextMate editör programı yazılım işlemi, ePub Packager uygulaması ile paketleme işlemleri yapılmıştır. ePub3 format e-kitaplar sadece iPad üzerinden paylaşımı yapıldığı için herhangi bir DRM tekniği kullanılmamıştır.

ePub3Lib içerisindeki her bir e-kitabın tanıtım broşürünü okuduktan sonra “Download” butonunun açılacağını hatırlatmak isteriz. Dijital kitapları Safari üzerinden iBooks uygulamasına alıp, zevkle okumaya başlayabilirsiniz.

http://www.teyid.org/ePub3Lib/

17 Ağustos 2013 Cumartesi

Kullanıcı şifreli EPUB3 format günlük ürettik...

TEYTAG ile birlikte yürüttüğümüz araştırma ve çalışmalar sonucunda, kişisel olarak şifrelendirilen EPUB3 format günlük ürettik. EPUB3 formatın PDF ile arasındaki teknik farklardan birisi de kişisel şifrelendirme özelliğidir. Bu özelliğin EPUB3 formatta olmayışı ya da olması gerekir mi sorusuna TEYTAG ile birlikte odaklandığımızda, karşımıza şifrelemeyi gerektiren bir ürünün olmasının daha doğru olacağına karar verdik. Ve HTML5 özelliklerini kullanarak bir "günlük" tasarladık.

Elbette bu konsept için en uygun platform iPad ve iBooks aplikasyonu idi. IOS 6 ile gelen sistem özelliklerini ve iBooks aplikasyonunun davranışlarını çok iyi harmanlayarak EPUB3 format "günlük" ürününü geliştirmeye başladık. Elbette djital bir günlüğün e-kitaplarınızla birlikte iBooks içerisinde ve şifrelenebilir olması çok cazip bir fikirdi. Yazdıklarınızı kayıt etmeniz ve şifreniz ile açtığınız "günlüğünüzü" okumanız; EPUB3 format ile neler yapılabileceğinin en farklı örneğidir diyebiliriz.

Kişisel Şifrelendirme Senaryosu

Ürünümüzün nasıl bir senaryo ile şifrelendirildiği senaryosunu gerçekleştirmek için bağımsız (iBookstore veya idefix dışında) özel bir web platform üzerinde çalışmaya başladık. Kullanıcı, EPUB3 format günlüğünü platform üzerinde vereceği bilgiler doğrultusunda şifreler; e-posta adresine gelen günlüğünü iPad üzerinden açarak iBooks aplikasyonu içerisine alır. Böylece günlük ilk açtığında kendi şifresini kullanır ve böylece kullanmaya başlar. Kapatmak içinse tekrar kilitleyerek kütüphaneye koyar. Eğer günlüğünü kilitmeden kapatırsa açarken herhangi bir şifre sorulmadan, günlük açılır.

Şifreyi bilmeyen tarafından bu günlüğün açılması imkansızdır. Bu EPUB3 format günlük, iBooks için DRM tekniği kullanılmadan tasarlanmıştır. Daha doğrusu gerek duyulmamıştır. Kullanıcı tarafından şifrelendirilmiş bu tekniğın DRM yerine geçer mi sorusuna cevap vermek için daha henüz çok erken. Zaten projenin amcı da bu değil... Fakat PDF ile arasındaki bir farkın daha kapandığına inanıyoruz.

Günlüğü iPad iBooks aplikasyonu içerisine hemen indirebilir ve kullanmaya başlayabilirsiniz. http://teyid.org/ePub3Lib/

16 Ağustos 2013 Cuma

E-kitap üretim seçenekleri

E-kitap üretmek için iki seçenek vardır. Birincisi, yayıncının dışarıdan (üçüncü parti) destek alabileceği uzman ajanslar... İkincisi ise yayıncının kendi içerisinde üretim yapacağı program, iş akışı ya da internet üzerinden dönüşüm hizmeti veren platformlardan yararlanmak... (EPUB-3 format e-kitaplar için sağlıklı bir dönüştürme hizmeti veren web platformunun bulunmadığını hatırlatmak isteriz.)

Amerika'daki bazı yayıncılar en son New York'ta yapılan "IDPF Dijital Kitap Konferansı"ndaki bir oturumda, bu konu hakkındaki deneyim ve staratejileri paylaştılar. (1) E-kitap üretiminde iç veya dış kaynakların hangisinden faydalanmaları gerektiği hususunda görüşleri belirttiler. Bu oturum öncesinde yayıncılar arasında küçük bir anket düzenlendi. Ankete katılan 5 büyük yayıncının yanısıra küçük ve orta ölçekli yayıncının hepsi e-kitap yayınlamışlardı.

Ankete göre...

Yanıt veren yayıncıların %41'i dışarıdan destek alarak fason e-kitap üretmişler. %45'i ise iç üretim ile e-kitaplarını ürettikleri belirtmişler. Ve şu anda iç üretim bir trend olarak yaygınlaşmaktadır. (1) Bu konuda Open Road Integrated MediaYönetici Editörü: "önceki geçen yıl, hemen hemen tüm e-kitap dönüşümünü dış kaynaklı; ama son zamanlarda ise verimlilik ve kontrolü artırmak için iç çözümleri benimsemeye başladık." diye görüş belirtmişlerdir.

İç üretimin zorlukları

İç üretime karşı bir yönelme olsada engeller var. Maliyet unsuru kalite ve teknik gereklilikleri içermektedir. Tercihleri dışarıdan sağlamak isteyen yayıncıların %90'ı makul bir fiyata ve istenilen kalitede e-kitap üretimi istediklerini belirtmişlerdir. Ayrıca bu yayıncıların %70'inin algısı; uzman personel ve gerekli üretim araçları da dahil olmak üzere iç üretim yeteneklerinin üretim maliyetini çok daha pahallıya çıkaracağı düşüncesidir. Birçok yayıncı dijital yayıncılık hakkında danışmanlık hizmeti alsada, e-kitap üretim sürecinin karmaşıklığı konusunda hala çözüm aradıklarını söylemektedirler.

Dışarıdan e-kitap üretim hizmeti alan yayıncıların %40 ise kendi iç üretim yapabilecekleri araçlar hakkında bilgileri, farkındalıkları yoktu.

Ankete göre yayıncıların %57'si dışarıdan alacakları çözüme daha az güvendikleri söylemekte ve kendi içlerinde yetenekli personelin artacağını tahmin etmektedirler. Son olarak, yayıncıların %71'i baskılı ve e-kitap olmak üzere kendi iç üretim iş akışlarının yönetilmesi, dönüştürme araçları gibi tüm üretim teknolojilerinin entegre edebilebilmesi için gerekli bilince sahip olduğu görülmektedir.

Sonuç

Ankete göre yayıncıların iç üretim çözümleri kendilerine bir fayda getireceği açıktır. (1) Aslında uzun zamandır bu konuda okuduğumuz haberlerde her yayıncının kendine has deneyimler yaşadığını ve deneyimleri sonucu bir görüşe vardıklarını okuyoruz. Elbette ülkeler arası farklılıklar bulunmaktadır. Fakat deneyimler sonucunda elde edilen tecrübeler pek farklılık göstermemektedir.

TEYTAG ile yaptığımız paylaşımlar sonucunda da dijital yayıncılık yapmak isteyen her yayıncının bundan sonra yeni bir dijital departmana sahip olması gerektiğini düşünüyoruz. Taşıma suyu ile değirmenin dönmeyeceği doğru...

Bu konuda hizmet vermek isteyen yayıncıların öncelikle kesin bir ön bilgileri olmaları gerekmektedir. Bununla birlikte hangi alan veya türde e-kitap üretmek istediklerine net olarak karar vermelidirler. Her konuda içerik üretmek yerine bir konuda odaklanmak ve farklı, kaliteli e-kitap üretmek daha doğru bir çabadır. Üretimin dışında pazarlama sürecinin daha zor olduğu ve esas sondan başa doğru gelerek plan yapmaları ve öncesinde danışmanlık almaları önemlidir. Unutulmamalıdır ki dijital yayıncılıkta pazar evrenseldir.

DBOOKMARKS ve TEYTAG olarak dijital yayıncılık konusunda yelken açmak isteyen kurum ya da e-kitap üretiminde bulunmak isteyen kişilere eğitim ve danışmanlık hizmeti verilecektir. İletişim için teytag@gmail.com adresine e-posta gönderebilirsiniz.

Referanslar: 1) http://publishingperspectives.com/2013/08/surveying-publisher-approaches-to-ebook-production/

3 Ağustos 2013 Cumartesi

Hesap kitap, EPUB-3 e-kitap...

Dünya e-kitap pazarının lokomotifi Amerika'da son günlerde yeni bir göç yaşanmaktadır. Okurların (parekendecilerin) tabletlerin cazibesi ile e-ink teknolojisine sahip e-kitap okuyuculardan vazgeçer olması "göç" olarak değerlendirilirken; buna paralel olarak EPUB-3 formata ciddi manevra yapılması ise "pazarlama göçü" olarak kabul edilebilir. Bir iki gün önce çıkan haberde (1) Amerikan Yayıncılar Birliği'nin (AAP) 10 Eylül'de yapacağı çalıştay ile EPUB-3 formata "göçün" gerekçeleri yazılmıştır.

Öncelikle bu haberden alıntılar yaparak gelişmeyi paylaşmak ve sonrasında EPUB-3 limanına sığınma ile ilgili düşüncelerimizi aktarmak istiyoruz.

AAP EPUB-3 Uygulama Projesi

Amerikan Yayıncılar Birliği tarafından 10 Eylül'de yapılacak çalıştaya:

Engellilerin savunucuları
Parekendeciler
Dijital içerik dağıtımı yapanlar (platform)
Cihaz üreticileri
E-kitap okuma sistemi sağlayıcılar (yazılımcılar)
Yardımcı teknoloji uzmanları
IDPF gibi EPUB standart organizasyon kurumları

davet edilecektir. (1) E-kitap ekosistemini oluşturan bu paydaşların yapacakları çalışmalar ile EPUB-3 formatın benimsenmesi sağlanacaktır. Paydaşların EPUB-3 formatı benimsenmesi için temel kritik özellikleri arasında iki önemli madde vurgulanmaktadır. Kullanıcıların gelişmiş multimedya desteği ve görme engelliler için "erişebilirlik" ve daha fazla etkileşim... Geniş alanda kabul görmesi, üretilmesi ve herkes için okunulması hedefiyle aşağıdaki "fırsatlar" maddelendirilmektedir:

Kullanıcı deneyimi: daha fazla etkileşim, okumaktan zevk alma... Kullanıcı deneyiminin yaşanması ile cihaz üreticilere ve okuyuculara fırsat sağlamak...
"Erişebilirlik" özelliği ile görme engellilere de ulaşabilmek. Yeni pazar yaratmak...
Üreticilerin daha tutarlı cihaz üretmesini sağlamak ve böylece okuma deneyimi yaşamış okuyucuya/tüketiciye cihaz pazarlamak ve satmak...
Eğitimcilerin de yararlanması, tüm öğrencilerin kullanabilmesi için okuma sistemlerinin yeteneğinin arttırılması (Örneğin bu konuda AZARDI firmasının desktop okuma sistemininde "MathML" ve "Media-overlay" desteği bulunmaktadır.)
Yayıncıların daha zengin ürünleri sunmasına imkan sağlamak...

Tüm bu konular EPUB-3 formatı destekleyen cihaz sayısı arttıkça daha da ayrıntılı olarak tartışılacaktır. IDPF'nin eğitim sektörüne vereceği iki günlük diğer bir çalıştayda ise eğitim sektörü hedef alınmıştır.

Diğer bir EPUB-3 çalıştayı

EPUB-3 formatın temel yeteneklerini göstermek ve dijital öğrenme materyali olarak kullanılmasında da etkin olmak için yapılacak atölye çalışmalarında, eğitim yayıncılığı pazarının önemli oyuncuları bir araya gelecektir.

Fakat şimdiden bu çalıştay sonucunda bazı şeylerin değişmeyeceğine dair haberler çıkmaktadır. (2) Haberde, BISG tarafından yayınlanan rapora göre bir üniversitede dijital ders kitabı satın alan öğrenci oranı: %7. Oran beklenilenden düşük. Maliyetler yüksek! Önemli olan öğrencilerin alması ve bu formatı kullanması...

TEYTAG ile birlikte yaptığımız çalışmalar, iBookstore üzerindeki araştırmalarımız da bize gösteriyor ki konunun en önemli ayağı aslında cihaz kullanıcılarının popülasyonu ve satış tekniklerinin (promosyonların) geliştirilmesi için kullanıcı bilgisine sahip olmak...

Göçün nedenleri

Pazarın en güçlü olduğu ülke olan Amerika'da sadece düz yazı metne dayalı (roman gibi) türlere dönük satışlar, e-ink teknolojisine sahip e-kitap okuyucular sayesinde bir noktaya kadar gelmiştir. (3) Ancak son beşyıl içerisinde akıllı telefonlar ve tabletlerin gelişmesinde ve satışlarındaki artış genel tabloyu değiştirmiştir. Cihazlar içerisindeki daha kabiliyetli (iBooks gibi) e-kitap okuma sistemlerini kullanmaya başlayanlar, diğer e-kitap okuyuculardan tatmin olmamaya başlamışlardır.

1. Okuma deneyimi:

EPUB format ya da PDF olsun salt düz yazı metne dayalı ve hiçbir etkileşimi içermeyen cihaz ya da platformlarda e-kitap okuma ile baskılı kitap okuma arasında bir fark olmadığı anlaşılmıştır. Okuyucu baskılı kitabına ayraç koyarken, dijital kitabına da koyması pek bir anlam ifade etmemektedir. Metinlerin altını çizmekte öyle...

Artık okuyucu EPUB-3 format ile zevkle okuyacağı yeni bir deneyim yaşamak istemektedir. TEYTAG tarafından yapılan ankette de bu istek çok yüksek orandadır.

2. CSS-3 destekli tasarım yeteneği:

Kaliteli e-kitap okuma deneyimini başlatmak için tasarım önemlidir. EPUB-2 formatın CSS-3 desteklememesi, en basit CSS-3 tabanlı (javascript kullanmaksızın) animasyonların kullanılmamasını doğurmuştur. Salt "reflowable" dizayn görsel zenginliği sağlayamamıştır.

E-kitabın basılı kitaptan farklı bir tasarım dili olması artık anlaşılmıştır. Bunun dışında ders kitapları, manga (çizgi roman), çocuk kitapları ve dergilerin EPUB-3 format olarak yapılabilmesi için CSS-3 kullanılması gerektiği gayet net anlaşılmıştır.

3. Görme engellilere de ulaşabilmek:

EPUB-3 formatın "erişebilirlik" konusundaki desteği sayesinde yapılacak olan bir e-kitabın aynı zamanda görme engelliler tarafından da satın alınabilir olması, yeni bir pazar fırsatı olarak görülmeye başlanmıştır. Amerika'daki eğitim sistemi için yapılacak dijital ders kitapları EPUB-3 format olursa; ayrıca bu içeriğin görme engelliler içinde tekrar DAISY ürünleri için yapılması maliyeti ortadan kalkabilecektir.

4. Dağıtım kanalı ve tedarik zincirinin düzenlenmesi:

iBooks, Kobo, Google Play Kitaplar, VitalSource, Sony, KindleGen gibi cihaz/platformların EPUB-3 formatı desteklemeye başlaması ve standartların bu konuda oturturulması, cihazlar üzerinden dağıtım kanallarının ve tedarikçilerinin daha düzenli olması gerektiğini ortaya koymuştur. Tekelcilik ya da diğer bir deyişle "cihaz bağımlı okuma" gibi görülse de IDPF standart çalışmaları sayesinde EPUB-3 formatın Readium ve AZARDI gibi desktop uygulamalar ile okunabilmesi, daha fazla okuyucuya erişim olarak görülmelidir.

5. Korsan hakkındaki mitin yıkılması:

İngiliz yayıncı TOR firması, bir yıl süren DRM'siz e-kitap satışı sonrasında, kendi yayınlarının korsan belgesinin artmadığını rapor etmiştir. (4) DRM aslında aşırı paylaşımı önleyici bir sistemdir. Fakat bu teknolojiyi kullanan bazı platformlardan e-kitap alan ya da okuyanlar kötü kullanıcı deneyimi yaşamışlardır. Çoğunlukta olmasa bile konuyla ilgilenenler sistemin getirdiği zorlukları bilirler.

TEYTAG anketine katılanlara EPUB-3 format e-kitap e-posta yoluyla hediye edilmiştir. Ve Google Alert hizmeti kullanarak yaptığımız takipler ile hiç bir korsan link oluşmadığı görülmüştür.

Sonuç

E-kitap ile ilgilenecek olan yayıncıların, bağımsız yazarların veya diğer kurumların hesap kitaplarını yapıp EPUB-3 format konusunda odaklanmaları, proje geliştirmeleri daha avantyajlı olacaktır. Öncelikle bu konu hakkında derin bilgiye sahip olmalı ve örnek içerikleri görmeli ve en önemlisi sektör içerisinde fark yaratacak yeni bir segment oluşturma çalışmalarına başlamalıdırlar.

Baskılı kitap ile hiçbir farkı olmayan ve etkileşim içermeyen formatları kullanmamalıdırlar. Amerika'daki dönüşüm çabası yani bahsettiğimiz format göçü; Amerika pazarı tarafından yaşanmış pazar deneyimi sonrasında ortaya atılmıştır. Yani Amerika'yı yeniden keşfetmeye çalışmak zaman ve para kaybından başka bir sonuca bizleri götürmeyecektir.

Pazarlama zorluklarını aşabilmek için ise pazara yeni, etkileşimli EPUB-3 ürünleri sunmak ve yeni kullanıcı bilgilerine sahip olmak gerekir. Bunun için EPUB-3 formatı destekleyen yayınlarınızı dağıtabilecek platformları kurmanız ya da destek almanız gerekecektir. Kullanıcının e-posta bilgisi en büyük hazinedir. E-posta ile pazarlama ise en etkili mermidir.

Bazı sponsorluk yöntemleri ile okuyucuları ücretsiz EPUB-3 format e-kitaplar ile buluşturmak mümkündür. Bu okuyucu portföyünüzü genişletmek, pazardaki popülasyonu arttırmak için etkili bir ilaçtır. Neler yaptığınızı ücretsiz paylaşmak, satışlarınızın anahtarı olabilir.

EPUB-3 e-kitap ile ilgili pazar rakibi olmaktansa, yayıncıların pazarda çözüm ortağı gibi hareket etmeleri; kaliteli e-kitap okuma deneyimi yaşayanların çoğalmasına, tavsiyelerin sizlerden yana olacağını unutmamak gerekmektedir.

Kaliteli ve etkiliyeci e-kitaplar sunmak kaydıyla her hesap kitap, EPUB-3 e-kitap...

Referanslar:

(1) http://publishers.org/epub3implementationproject/

(2) http://www.the-digital-reader.com/2013/07/30/idpf-to-hold-epub3-textbook-publishing-workshop-in-boston-in-september/

(3) http://www.digitalbookworld.com/2013/why-publishers-are-making-a-push-for-epub3-now/?et_mid=630053&rid=233628326

(4) http://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/industry-news/bea/article/57387-bea-2013-the-seven-deadly-myths-of-digital-publishing.html#path/pw/by-topic/industry-news/bea/article/57387-bea-2013-the-seven-deadly-myths-of-digital-publishing.html

1 Aralık 2012 Cumartesi

iBooks Kullanımı ve Performansı

Apple mobil cihazları için tasarlanmış olan iBooks aplikasyonu, elektronik kitap okumak amaçlıdır. Eğer bir iPad, iPhone veya iPodTouch sahibi iseniz ücretsiz olarak AppleStore üzerinden indirip kullanabilirsiniz.

iBooks ePub formatı en iyi şekilde görüntüler
iBooks aplikasyonu ile elektronik kitap standartı olan EPUB formatı ve ayrıca rahat taşınabilir format olan PDF belgeleri en iyi şekilde görüntüleyebilirsiniz. 2012 yılında IDPF tarafından elektronik yayıncılık formatı olarak kabul edilen EPUB-3 formatın bütün özelliklerini destekleyen iBooks, "genişletilmiş" olarak bilinen interaktif kitapları çok rahatlıkla render edebilmekte, bizlere gösterebilmektedir. Kaliteli bir e-kitap okuma deneyimi yaşamak istiyorsanız iBooks aplikasyonunu kullanmanızı öneriyoruz.

iBooks aplikasyonu browser tabanlı bir uygulamadır. Bu nedenle WebKit teknolojisi ile birlikte HTML5, CSS3 ve Javascript yazılım dillerini destekler. Bunula birlikte XML tabanlı dosyaları en iyi şekilde destekler. Bu özelliği sayesinde EPUB-2 ve EPUB-3 formatlarını rahatlıkla okuyabilirsiniz.

iBooks ile EPUB-3 format okuma deneyimi
EPUB-3 format genişletilmiş e-kitaplar, okurlara zengin içerikler sunarak; yeni ve kaliteli bir okuma deneyimi sunmaktadır. Zengin medya kullanım özelliği sayesinde tasarımcılara ilham vermekte, dijital yayıncılık sınırlarını geliştirmektedir.

iBooks Rehberi adlı epub3 format e-kitabımızı iPad cihazınıza hemen, ücretsiz indirmek için tıklayınız.

Apple cihazlarındaki iBooks aplikasyonu dışında bu özel formatın sadece bazı fonksiyonlarını şu anda NOOK marka e-kitap okuyucu desteklemektedir. 2013 yılının ortalarında SONY, KINDLE gibi sektörel markalar bu formatı destekleyen ürünleri çıkartacaklarını açıkladılar.

iBooks Aplikasyonunu İndirdiniz
Apple cihazınızda JAILBREAK işlemi yapmamaya özen gösteriniz. Çünkü iBooks aplikasyonu JAILBREAK işlemi yapılmış cihazlara hassas bir refleksi bulunmakta; sorunlar ve hatalar vermektedir. İndirme yapmadan önce bunu dikkate almanızı öneriyoruz.

İndirme işlemini tamamladıktan sonra sistemi kapatıp tekrar açmada bir fayda var. iBooks güncellemesi yaptıktan sonra da buna özen gösterirseniz iyi olacaktır.

iBooks: https://itunes.apple.com/tr/app/ibooks/id364709193?mt=8

Önce iBooks Sistem Destek Ayarlarına Bakalım
İyi bir okuma deneyimi yaşamanız için iBooks aplikasyonunuzu iPad veya iPhone cihazlarınıza ücretsiz indirdiniz. Yazımızın bu bölümünden sonra sizlere yardımcı olacak teknik bilgileri ve faydalı ipuçlarını vermek istiyoruz. Sistemi yeniden başlattıktan sonra sistemin AYARLAR ikonuna dokunup, iBooks ayarlarına geliniz. Bu bölümde aplikasyon ile ilgili temel ayarlar bulunmaktadır.

Tam Yaslama
Tam yaslama özelliği açık ya da kapalı olması size bağlıdır. Şu anlama gelir: e-kitap yazılımında yazı bloğunun ortalaması sola dayalı olarak yapılır. Çünkü bazı e-kitap okuyucular, yazı bloklarını sağa-sola blok (tam yaslama - justify) yaparak, görüntüleyemez. Böylece baskılı kitapta olduğu gibi bir bloklama ile okuyucular karşılaşamaz. Bu seçenek ile yazı bloklama izleyiciye bırakılmıştır.

Tam yaslama KAPALI

Tam yaslama AÇIK

Otomatik Tireleme
Eğer tam yaslama seçeneğiniz açık ise bu seçeneğinde açık olması gereklidir. iBooks sistem tarafından desteklenen dilleri doğru bir şekilde tireler. Ve bununla kalmayıp tasarımcılarında tirelemeden doğan satır espaslarını mükemmel şekilde hesaplayarak, kelime boşlukaları arasına dağıtır.

Eğer okuduğunuz e-kitap yazılımında WebKit Auto Hypenation kodu kullanılmış ise iBooks bize bu seçenek ile tirelemelerin görülmesini sağlar. Bu bakımdan bu seçenek default olarak açıktır. Açık tutmanızı öneririz.

Seçenek kapalı ve tasarım iyi gözükmüyor.

Seçenek açık... Gayet iyi.

Her İki Marj da İlerletir
iBooks aplikasyonu sayfalarında rahat navigasyon için sol ve sağ marjlar bırakılmıştır. Yani bir sonraki sayfaya gitmek istiyorsanız sağ dikey marja, geri sayfaya gitmek içinse sol dikey marja dokunulmalıdır. Bu şekilde çalışmasını istiyorsanız seçeneğin kapalı olması gereklidir. Eğer açık ise sol yada sağ maraja dokunduğunuzda hep bir sonraki sayfaya gidersiniz. Default ayarı kapalıdır.

Yer İmlerini Eşzamanla
Koleksiyonu Eşzamanla
Tüm Alımları Göster
Bu üç seçenek IOS 6 ile iBooks 3 versiyona eklenen yeni özelliklerdir. Eğer AppStore hesabınıza bağlı bir kaç Apple cihazınız var ise ve tümünde iBooks programı kullanıyor iseniz bu üç seçeneği açık tutabilirsiniz. Diyelim ki hem iPad hem de iPhone cihazınız var. Ve her ikisinde de aynı AppStore kimliği ve şifresini kullanıyor iseniz iBookstore üzerinden satın aldığınız e-kitap hem iPaddeki iBooks aplikasyonuna hem de iPhonedaki iBooks aplikasyonuna otomatik olarak gelecektir. Ve bu e-kitaplar içerisinde aldığınız notlar, diğer cihazınızdaki iBooks aplikasyonunu açtığınızda eşzamanlı olarak görünecektir.

iBookStore dışında başka kaynaktan aldığınız e-kitaplarda bu özelliği göremezsiniz. Özellik sadece iBookstore kullandığınızda geçerli olacaktır.

Çevrimiçi İçerik
EPUB-3 zengin medya içeriklerini en iyi şekilde kullanan iBooks, bu seçeneği ile artık e-kitap içerisinde konulmuş film veya ses dosyaların harici serverden stream edilmesini sağlamaktadır. Yani e-kitap içerisindeki film bir URL ile başka bir siteden alınmakta ve anında e-kitap içinde oynatılmaktadır. Böylece e-kitabın megabayt olarak boyutu çok daha küçük olabilmektedir. Yanlız bu filmleri seyretmeniz için on-line olmanız gerektiği unutmayınız. Bu seçeneği hep açık tutun. Unutmayın...

Diğer Genişletilmiş Ayarlar
Sistem ayarları dışında iBooks aplikasyonunu zenginleştiren diğer genişletilmiş ayarları kullanmak önem taşımaktadır. Bunların ne olduğunu bilmek ve biliçli kullanmak size e-kitabı daha da sevdirecektir.

Gizlilik - Konum Servisleri
Eğer sistem IOS 6 kullanıyor iseniz Ayarlar bölümünde Gizlilik bölümüne girin. Buradan da Konum Sevisleri bölümüne... Konum servisleri kapalı ise açın. iBooks ikonunu göreceksiniz. Seçeneği açtığınızda artık e-kitaplarınız içerisinde GeoLocation özelliği kullanılmış ise interaktiviteden yararlanabileceksiniz. Bu ayarın her zaman açık olması gerekmez. Eğer e-kitap içerisinde böyle bir özellik kullanılmış ise e-kitap size uyarı verecek şekilde tasarlandığı için size bir uyarı verecektir.

EPUB-3 format e-kitaplar, kullanıcı lokasyon bilgisine göre yeni bir davranış gösterecek kadar zekice tasarlanabilir.

Erişebilirlik - Seçimi Seslendir
Apple cihazları görme engelli kişilerin rahat kullanabilmesi için farklı bir şekilde tasarlanmıştır. Bu özelliği sayesinde iBooks aplikasyonunda çalışan özelliklerden önemlisi Ayarlar > Erişebilirlik > Seçimi Seslendir bölümünde aktif edilebilir. Seçimi seslendir özelliği ile iBooks içindeki e-kitap metinlerini sistem sizin için seslendirecektir.

Seçimi seslendir AÇIK

Sistem diliniz Türkçe olduğunda ve okutacağınız bölümler Türkçe ise iyi bir şekilde seslendirdiğini söyleyebiliriz. Konuşma hızı seçeneğini ortadan biraz daha aşağıda tutun ve Sözcükleri Vurgula seçeneğini açık tutun. Sözcükleri vurgula, dijital sesin noktalama işaretlerine uymasını sağlar. Seçimi seslendir seçeneği açık oldukça hem Safari hem de iBooks aplikasyonunda seçtiğiniz metinlerde Seslendir butonu hep çıkıyor olacaktır.

Seçenek açık oldukça Seslendir butonu gözükecektir.

iBooks aplikasyonuna EPUB format e-kitap getirmesini öğrenmek istiyor iseniz tıklayınız.

Şimdi iBooks aplikasyonunu açıp, özelliklerine bakalım...

Sistem ayarlarını yaptıktan sonra iBooks aplikasyonunda bir EPUB format e-kitap açıp özellikleri tanıyalım.

Locator
E-kitap içerisindeki çapa diye adlandırdığımız teknikle sayfalar arasında ya da aynı bölüm içerisindeki başlıklar arasında navigasyon yaptırılmış olabilir. Yani siz bir buton veya kelime üzerine dokunduğunuzda bir kaç sayfa öncesi veya sonrasına gidebilirsiniz. Resimde kırmızı elips içine alınmış yer (locator) hangi saydan buraya geldiğinizi gösterir. Ve bu yere dokunduğunuzda ise geldiğiniz sayfaya geri dönersiniz.

Locator özelliği çağdaş okuma sistemlerinde bulunması gereken bir standarttır. Bu özellik pek bilinmez ve dikkate alınmaz.

Locator size okumada kolaylık sağlayacak önemli bir standarttır.

Sosyal Paylaşım
Sistem IOS 6 ile birlikte gelen paylaşım özellikleri iBooks ile e-kitap okumayı zevkli hale getirmiştir. Okuduğunuz bir cümleyi, güzel bir sözü okurken anında paylaşmak için resimde görülen menü size yardımcı olacaktır. Eğer EPUB format e-kitabı iBookstore üzerinden satın almış iseniz; paylaşım anında kitabın ve yazarın isminide otomatik olarak paylaşacaksınız. Böylece araştırmalarınızda kaynağın nereden alındığına dair size bir kolaylık sağlayacak, sevdiklerinizde bu e-kitabı alması için öncülük etmiş olacaksınız.

E-posta, SMS, Twitter veya Facebook... Bilgiyi kolay paylaşmak için toollarınız hazır...

Tweet atabilirsiniz.

Kelime Arama
E-kitabınız yüzlerce ya da bincelerce sayfadan oluşabilir. Bu kadar sayfa içerisinde bir kelime ve cümleleri aramak iBooks ile çok kolaydır. Aradığınız kelimeyi büyüteç ikonuna dokunup çıkan menüye yazdığınızda size anında yardımcı olacak; aradığınız kelimenin hangi sayfada ve hangi cümle içerisinde geçtiğini görebilirsiniz. Böylece tüm e-kitapta okumanız gereken bölümleri anında filtrelemiş olabilirsiniz.

Baskılı kitapların arka sayfalarında kelime indeks sayfaları olur. Hangi kelimenin kaçıncı sayfalarda geçtiğini bu sayfalardan öğrenirsiniz. Sonrasında numarasını öğrendiğiniz sayfayı açıp bu sefer o kelimeyi aramaya koyulursunuz. Hem bu sayfaları hazırlamak hem de okuyucu tarafından kelimeleri bulmak oldukça yorucu bir iştir. Ve yanlışlık payı fazladır. Bu iBooks ile oldukça hızlı kolay bir şekilde yapılır. Böylece kitap okunurken siz yorulmazsınız.

iBooks dikkatle incelendiğinde ayrıntılarla çok iyi tasarlanmıi bir arayüzü olduğunu farkedebilirsiniz. Araştırmacılar, öğrenciler, akademisyenler, mühendisler ve doktorlar gibi bir çok araştırmaya yönelik meslek grublarındakilerin faydalanabileceği özellikleri vardır. Kelime arama ise bunlardan bir tanesidir. Hatta sadece kitap içerisinde değil WEB üzerinde de aradığınız kelimeyi bulma karşılaştırma kolaylığı düşünülmüştür.

Yüzlerce hatta binlerce sayfa arasından kelime aramak çok kolay...

Menübar
Diyelim ki aradığınız kelimeyi sayfalarda işaretlemek ya da not almak istiyorsanız menübar size kolaylıklar
getirecektir. Resimdeki menüyü kullandıkça iBooks aplikasyonunun EPUB formatı en üstün performasta okuyucuya sunduğunu göreceksiniz. Bu menüler, sizin kaliteli e-kitap okuma deneyiminiz için yararlı, düşünülmüş yardımcılarınızdır.

iBooks menüleri ile EPUB formatı en şekilde render eder ve kaliteli bir okuma deneyimi sunar.

Ekran ışığını değiştirmek, yazı karakteri ve büyüklüğünü değiştirmek, alternatif okuma modlarını kullanabilmek standart okuma sistemlerinin sahip olması gereken özellikleridir. iBooks 40'a yakın fontu destekler. Bu diğer okuma sistemleri veya cihazlardan fazladır. Bu konuda tasarımcılara büyük avantajlar sağlar.

Geniş seçenek ve farklı okuma modları

Not Alma, Kelimelerin Altını Çizme
iBooks EPUB format içerisinde yapabileceklerinize sınır tanımayacak şekilde tasarlanmıştır. Not almak, aldığınız notlara tarih ataması; e-kitabı kapatıp sonradan açtığınızda notlarınıza her zaman ulaşabilmeniz gibi özellikleri en iyi şekilde sunar. Unutmayın ki; iBooks üzerindeki EPUB format kitaplar herhangi bir server üzerinden okunmaz ve direkt cihazınız içerisine fiziksel bir dosya vardır. Bu nedenle aldığınız notların kaybolması, koyduğunuz sayfa ayraçlarının gözükmemesi sorunlar ile karşılaşmasınız.

Gerek iBookstore üzerinde satın aldığınız EPUB format e-kitaplar olsun, gerekse kendi arşivinizdeki e-kitapları iTunes ile cihazın içerisine getirdiğinizde iBooks, fiziksel olarak var olan bir EPUB formatı işler ve render eder. Bu özelliği ile free DRM olan EPUB format kitapları iBooks içerisine kabul eder ve FAIRPLAY adındaki farklı bir DRM tekniği ile o kitabı İBooks aplikasyonu içerisinden çıkarmadan okumanızı sağlar. Bu özelliği ile birçok okuma sisteminin çok daha dışında, farklı bir yeri vardır.

Sözlük
iBooks aplikasyonunu farklı kılan diğer bir özellik ise sözlüktür. Şu an için birkaç dil desteği olan sözlüğe gelecekte Türkçe dilininde eklenmesi sözkonusudur. Bu konu iBookstore'un Türkiye pazarına girmesinden sonra hızlanacaktır. Sözlükte aramak istediğiniz kelimeyi seçip, menübardan Tanımla butonuna dokuınduğunuzda sözlük çıkmakta ve sizi EPUB format e-kitap okurken sözlük taşıma ya da diğer sözlük aplikasyonlarını kullanma derdinden kurtarmaktadır. Yabancı dil bilen ya da öğrenme aşamasında olanlar için İngilizce e-kitap okurken sözlük kullanma büyük kolaylıktır.

iBooks şu an için Türkçe sözlük desteklememeltedir. Fakat kelimeyi webde veya Wikipedia'da aramanız için yardımcı olmaktadır.

Sonuç

iBooks, EPUB formatı en iyi ve kaliteli şekilde görüntüleyebilen bir aplikasyondur. Standartlara uygun tasarlanan veya tasarlayacağınız EPUB format e-kitapları rahatlıkla açıp kullanmanızı sağlar. FAIRPLAY özelliği ile EPUB formatı render ederken DRM'li kitaplarda olduğu gibi hiçbir sınırlama getirmez; tasarlanan EPUB format kitaptan okuyucunun en üst düzeyde yararlanmasını sağlar. Aynı zamanda biz tasarımcılar ve araştırmacılar için de yeni ufuklar açmaktadır.

Apple cihazlarını kullanan kişilerin ücretsiz iBooks aplikasyonunu indirip, kullanmalarını öneriyoruz. Daha geniş bilgi ve aplikasyonu indirmek için tıklayınız.

Cookie

19 Kasım 2017 Pazar

1 Eylül 2014 Pazartesi

Erişebilirlik nedir?

EPUB 3 format içerisinde örnek erişilebilirlik kullanımı

Erişilebilirlik rehberinin önemi

Erişilebilirlik konusuna duyarlı olan okuma sistemleri

EPUB 3 üretiminde erişilebilirlik masraflı mıdır?

Erişilebilir EPUB 3 üretiminde önemli ipuçları

29 Ağustos 2014 Cuma

IDPF EPUB Accessibility Forum

Linkler

21 Ağustos 2014 Perşembe

10 Mayıs 2014 Cumartesi

Dijital kitapta tasarımcının önemli rolü

kapakTag kullanımı ve ipuçları

3 Ocak 2014 Cuma

17 Ağustos 2013 Cumartesi

16 Ağustos 2013 Cuma

Ankete göre...

İç üretimin zorlukları

Sonuç

3 Ağustos 2013 Cumartesi

AAP EPUB-3 Uygulama Projesi

Diğer bir EPUB-3 çalıştayı

Göçün nedenleri

1. Okuma deneyimi:

2. CSS-3 destekli tasarım yeteneği:

3. Görme engellilere de ulaşabilmek:

4. Dağıtım kanalı ve tedarik zincirinin düzenlenmesi:

5. Korsan hakkındaki mitin yıkılması:

Sonuç

1 Aralık 2012 Cumartesi

Sonuç