Hatta ögretmenden...
Evet öğretmenden satılık e-kitap okuyucu! Yaklaşık olarak bir ayda artan ikinci el e-kitap okuyucu satışları dikkatimizi çekmeye başlamıştı. Google Alert hizmetinden aldığımız konu hakkındaki uyarı e-postaları ve yurtdışındaki benzer haberlerin sıklığı, bize bu yazıyı yazmaya yöneltti. Öncelikle ana sorunu belirtmekte fayda var.
E-kitap okuma deneyiminin kalitesi
TEYİD ile birlikte çalıştığımız ortak çalışmalarda, gerekse yurtdışı haber kaynaklarında ve en önemlisi Türkiye'deki twitter kullanıcılarının yazdıklarından çıkardığımız
ana sorun "e-kitap okuma deneyiminin kalitesi"dir. İkinci el e-kitap okuyucu satışlarının artması ve bunu tetikleyen nedenler, sorunu iyice kaşımaktadır.
Matt Garrish "What is EPUB 3?" adlı kitabında bu konuya değinmekte ve bir an önce kitap severlerin ePub 3 format e-kitaplar ile tanışarak,
gerçek e-kitap okuma deneyimi yaşamalarını gerektiğini yazmıştır.
Konuyla ilgilenenlerin ve yayıncıların bu kitabı okumalarını öneriyoruz.
Türkiye'deki ikinci el satışları
Konuyu ulusal gözlemlerimizden giriş yaparak; 16 Ağustos 2012 Perşembe günü göz attığımız e-ticaret sitelerinin(1-4) sayfalarındaki verileri paylaşmak istiyoruz. Satılık 39 adet,
ikinci el 66 adet e-kitap okuyucu ile karşılaştık. E-ticaretteki bu adetleri Türkiye nüfusuna göre hayal edip, kıyasladığınızda satış adetlerinin ne kadar da düşük olduğunu düşünüyoruz hemen...
Aşağıdaki grafikte dağılımını gördüğünüz e-kitap okuyucuların hemen hemen hepsi
çapraz platformlara sahip. Yani Sony, Kobo, Kindle vs. gibi bilinen markalar kendi platformları üzerinden satış yapmakta; kendi cihazlarında özel DRM kullanmaktadır.
Peki teknik özellikleri açısından iyi olan bu e-kitap okuyucular neden satılıyor? Acaba ePub 3 formatı tam olarak desteklemedikleri için mi? Yoksa ePub standartlarına uygunlukları olmadığı için mi?
Neden ikinci el satışları artıyor?
Türkiye'de yaşanan tablo bu. Kitap severler, e-kitap okuma deneyimi yaşamak isteyenler acaba hüsranla mı başbaşa kalıyorlar? Daha ilk denemelerinde kağıt kokusunu mu özlüyorlar? Gerçi bahane bulmak kolaydır. Gözlemlerimize dayanarak, ikinci el satışların altında yatan nedenleri
"e-kitap okuma deneyiminin kalitesi" çevçevesinde sıralamak istiyoruz.
1) DRM'in getirdiği kısıtlamalar: Platforma uygun DRM'li kitapların satın alınması ve okunması konusunda ülke sınırlaması (root) getirilmesi ve Türkiye'den özgürce kitap alımı yapılamaması...
2) IDPF standartlarına uygunluk problemleri: ePub format içerisinden link ile web adrese açılma, mail gönderebilme gibi
cihaz davranışları IDPF tarafından standart olarak görülmektedir. Oysa cihazların çoğu bu görevi yerine getirememektedir. Bu sorun, öncelikle DRM'den kaynaklanmaktadır. İkinci olarak da birçok cihazda browser desteğinin olmaması.
3) ePub 3 desteği olmayışı: Bu cihazların çoğu ePub 3 formatı tam anlamıyla desteklememektedir. Böylece kitap severler düz metinden başka birseyle karşılaşmamakta; baskılı bir kitap ile e-kitap arasında çok anlamlı fark görememektedirler.
4) PDF formatın geçerliliği: IDPF ePub formatın PDF'e göre daha üstün olabilmesi için ePub 3 formatı geliştirmiştir. Fakat dünyada olduğu gibi Türkiye'de PDF daha geçerli bir format olarak algılanmaktadır.
(Kültür ve Turizm Bakanlığımızın e-Kitap sayfasında dahi PDF format e-Kitap olarak sunulmaktadır) Oysa düşük teknik performansa sahip e-kitap okuyucularda PDF belgenin render edilmesi -yani okunabilmesi- çok güçtür. Kaldı ki çok sayfalı PDF belgeler tabletlerde bile problem çıkarabilmektedir. Bundan dolayıdır ki okur bu problemi hissetmekte, laptop ya da tabletlere yönelme ihtiyacı duymaktadır.
"Bu nedenler, e-kitap okuma deneyiminin ülkemizde tam anlamıyla yaşanmadığı göstermekte ve ülkemizde olduğu gibi dünyada da insanların tabletlere olan ilgisini artırmaktadır" diyebiliriz.
Tabletlere ilgi artıyor. Bu bir tehlike midir?
Tabletlere kıyasla e-kitap okuyucuların performanslarının düşük olması, okur beklentilerini karşılayamaması tabletlerin satışını hızlandırmaktadır. Yapılan araştırmalar(6) göstermektedir ki; çok yakında tabletler e-kitap okuyucuları toza dumana boğacaktır. Tabletlerde görülen fiyat düşürme politikaları konuya daha da ivme kazandırmaktadır.(5)
Peki tehlike bunun neresinde? Yapılan birçok araştırmalarda tabletlerde kitap okuma oranının düşük olduğu görülmektedir. Tabletler, daha kabiliyetli oldukları için okurların ilgisini dağıtarak; birden fazla şeyle
(mail bakma, oyun oynama, sörf yapma) ilgilenmelerini sağlamaktadır.
Bu durumda e-kitap okuma oranını düşürmektedir. Her geçen gün e-kitap okuyuculardan teknolojik olarak daha çok gelişmekte olan ve adeta laptoplar ile yarışır hale gelen tabletlerde durum böyle iken; e-kitap okuyucular sanki gelişimlerini tamamlamış gibi gözükmektedir.
Mayıs ayından bu yana e-kitap okuma ile ilgili veriler, rakamlar, oranlar yavaşlamaya girmiştir.
Haber veya blogları daha dikkatli irdelerseniz bu sonucu sizlerde görebilirsiniz.
Neler yapabiliriz?
Tabletlerin daha cazip olduğunu biliyoruz.
Kaldı ki bir sürü e-kitap okuma platformunun aplikasyonları tabletler için hazır ve çoğu ücretsiz... Korsanlık sayesinde okunacak birşeyler de bulunuyor. Ha EPUB ha PDF... Dünyadaki her ülke kendi pazarı ile ilgili bu konuya karşı yeni stratejiler geliştiriyor. Ülkemizdeki sorun baskılı kitap okuma alışkanlığından başladığı için durum daha farklı. Kitap alışkanlığı çok çok düşük olan ülke insanımıza
"e-kitap okuma deneyimini" yaşatmaya çalışmalıyız.
Bunun için;
Yayıncılığımız ePub 3 ile bir an önce tanışmalı.
Farklı ürünler üretilerek, insanımızın kanısı ve okuma alışkanlığını kırma yönünde çalışmalar yapılmalıdır.
Güzel ve anlamlı şeyleri hiçbirimiz geri çevirmeyiz.
TürkMalı bir e-kitap okuyucuya ihtiyacımız var.
İçerisinde Türkçe sözlük barındıran, her türlü interaktiviteye cevap verebilen,
IDPF standartlarına uygun... Çareyi el oğlunda arar isek, yabancı markaların bize direttiği, yaşattığı özgürlüğü yaşarız.
Her konuda olduğu gibi bu konuda da tam bağımsızlık önemli...
Halka açık bir platform kurulmalı: Ulusal Dijital Halk Kütüphanesi
İçeriklerin zenginleşmesi, insanımızın farklı konularda beslenmesi için üniversitelerin bir araya gelip ortak bir ulusal dijital platform oluşturmaları gerekiyor. Halka açık olacak bu platformda, ücretsiz e-kitap okuma ve paylaşım sağlanmalı, sektörün farkındalığı ve gelişimi hızlandırılmalı, insanımızı korsan okuma esaretinden kurtarıp; ePub format ile tanıştırıp, doğru ve güvenilir kaynaklar DRM'siz olarak sunulmalıdır. Bu platforma yazarlarımızın hiçbir hak talep etmeden eserlerini bağışlamaları çok anlamlı bir davranış olacaktır. Ayrıca, kendi yayınlarını ücretsiz yayınlamak isteyenlerin de başvuracakları ilk adres olacak olan
Ulusal Dijital Halk Kütüphanesi, ulusal bir arama motoru görevi de görerek; dijital öğretimde ana havuz görevi görecektir.
e-Kitap sadece ticari bir araç olarak görülürse "-hala binde dört oranlarında olduğumuzu" söylemekten kendimizi alıkoyamayacağımızı bilmeliyiz.
Elbette bunlar kesin çözüm değil ama; sağlıklı bir başlangıç olarak tartışılabilir ve hızla uygulanabilinir.
Referanslar:
1) http://www.sahibinden.com/kitap-dergi-film-e-kitap-okuyucu?a53290=473628
2) http://www.gittigidiyor.com/arama/?k=ekitap%20okuyucu
3) http://www.hepsiburada.com/liste/department.aspx?categoryId=15043649&sc=32&dt=3
4) http://www.sanalpazar.com/urunalin__fcrtr=ekitap-20okuyucu][1opr=O][12el=2__of__ot__s0
5) http://www.forbes.com/sites/jeremygreenfield/2012/08/14/the-new-tablet-reality-for-e-books-will-readers-read-less/
6) http://www.digitalbookworld.com/2012/kindle-fire-surpasses-ipad-among-e-book-readers-survey-says/
